Annelies Marie Frank (1929-1945) vluchtte met haar Duits-Joodse familie naar Nederland in 1934. In juli 1942 dook het gezin onder in Amsterdam, maar Anne en haar familieleden werden gevonden door de nationaalsocialisten (nazi’s) en hun collaborateurs en gearresteerd. Anne en haar zus Margot overleden in het concentratiekamp Bergen-Belsen, haar moeder Edith overleed in Auschwitz. Alleen Otto Frank, haar vader, overleefde. Hij publiceerde Annes dagboek, dat haar leven tijdens het onderduiken heeft vastgelegd. Kijk voor meer informatie op de website van het Anne Frank Huis.

Een staat neemt grondgebied van een andere staat over door het te bezetten, en gebruikt daarbij vaak militaire middelen. Annexatie kan ook gebeuren op basis van wederzijds gemaakte afspraken, maar vaak wordt deze term gebruikt voor de vijandelijke overname door een staat die groter en machtiger is.

Begrip uit de nationaalsocialistische propaganda voor de annexatie van Oostenrijk door nazi-Duitsland in maart 1938, en de daarop volgende opname van Oostenrijk in het Derde Rijk. De binnenvallende troepen werden begroet door een juichende menigte.

Vijandigheid tegen de religie van de islam, vaak vanuit de visie dat deze gewelddadig en radicaal is, en een gevaar voor de westerse samenleving. De mythe van de islam als een religie van het zwaard is tijdens de middeleeuwen naar West-Europa gebracht, in de tijd van de kruistochten (religieuze oorlogen). Deze mythe bestaat nog steeds. De terroristische aanslagen in de Verenigde Staten in 2001 (9/11) en andere aanslagen zijn door anti-islamisten gebruikt om moslims neer te zetten als radicale fanatici.

Algemene afwijzing van het Jodendom (de religie en cultuur van Joodse mensen) en van mensen die het Joodse geloof aanhangen. Dit op basis van religieus vooroordeel of concurrerende religieuze ideeën. Het Jodendom wordt gepresenteerd als een gevaar voor de moderne westerse samenleving. Anti-Judaïsme wordt soms religieus antisemitisme genoemd.

Vorm van cultureel racisme tegen moslims waarin westerse culturen als superieur gezien worden ten opzichte van islamitische culturen, en waarin deze culturen elkaar uitsluiten. Culturele symbolen als de hijab of een tulband kunnen worden gebruikt om te oordelen en om groepen mensen te discrimineren.

Tussen 1933 en 1939 voerden de nationaalsocialisten vele wetten door in Duitsland die de burger- en mensenrechten van Joden in Duitsland inperkten. Joodse leraren en Joodse kinderen werden bijvoorbeeld van staatsscholen verbannen. Joden werden uitgesloten van meerdere beroepen en ze werden gedwongen een tweede naam te nemen (Sara voor vrouwen, Israël voor mannen). Vichy Frankrijk voerde ook anti-Joodse wetten door tussen 1940 en 1941. Door die wetten werden Joden uitgesloten van overheidsbanen en verloren ze veel burgerrechten (civiele, politieke en sociale rechten). Joden kregen in alle door nazi-Duitsland bezette landen te maken met antisemitische wetten.

‘Antisemitisme’ is de meest gebruikte term voor haat tegen Joden. Daarbij heeft men een homogene groep ‘Joden’ in gedachten en worden mensen gediscrimineerd op grond van wat men denkt dat een Jood is.

Antisemitisme is een vorm van discriminatie die vele eeuwen teruggaat en die vaak religieuze motieven had. Deze term werd in de negentiende eeuw steeds vaker gebruikt, op basis van racistische ideeën die destijds algemeen geaccepteerd waren. Antisemitisme was een belangrijke factor in de nationaalsocialistische vervolging van Joden tijdens de Holocaust.

Tegenwoordig houdt antisemitisme vaak verband met de staat Israël (‘antizionisme’). Bijvoorbeeld wanneer Joden overal ter wereld verantwoordelijk worden gehouden voor acties van Israël. Of wanneer men voor Israël andere maatstaven laat gelden dan voor andere democratische staten. Complottheorieën waarin Joden van kwaadwilligheid worden beschuldigd zijn wijdverbreid, vooral op sociale media.

De IHRA formuleert het zo: “Antisemitisme is een bepaald beeld van Joden, dat zich kan uiten als haat tegen Joden. Retorische en fysieke uitingen van antisemitisme worden gericht tegen Joden of niet-Joden en/of hun bezittingen, tegen instellingen van de Joodse Gemeenschap, en religieuze voorzieningen.”

Gerelateerde termen: anti-judaïsme, antizionisme, Holocaust, Shoah, zionisme

Politieke of ideologische tegenstand tegen het idee van zionisme – dat Joden een eigen staat in Palestina zouden moeten hebben. Antizionisten bestrijden Israëls bestaansrecht als Joodse staat sinds het land is opgericht. Vaak houden antizionisten er een dubbele standaard op na: ze eisen gedrag van de staat Israël dat ze niet verwachten van andere landen. Dat vervaagt de grens tussen antizionisme en antisemitisme.

Iemand die geen seksuele aantrekkingskracht of seksueel verlangen voelt tot anderen, ongeacht hun sekse of gender.

Coalitie van landen die door nazi-Duitsland, Italië en Japan werd geleid en die samen vochten in de Tweede Wereldoorlog tegen de geallieerden. Het begrip werd voor het eerst gebruikt door de Italiaanse dictator Benito Mussolini, toen gesproken werd over een as Rome-Berlijn, nadat Italië en Duitsland in 1936 een vriendschapsverdrag hadden ondertekend. De coalitie ontstond doordat alle drie de landen hun uitbreidingspolitiek wilden veiligstellen.

Netwerk van concentratie- en vernietigingskampen die gebouwd en geleid zijn door nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog in bezet Polen. Auschwitz I was gebouwd voor Poolse politieke gevangenen, die in juni 1940 voor het eerst aankwamen. Vanaf 1942 werd Auschwitz II-Birkenau het grootste kamp voor de massamoord op Joden. Mensen werden bij aankomst geselecteerd. De meesten werden vermoord in de gaskamers, anderen werden gebruikt voor dwangarbeid. In het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau zijn 1,1 miljoen mensen vermoord, van 90% van hen was dat omdat ze als Joods waren bestempeld. De op een na grootste groep slachtoffers waren niet-Joodse Polen, Roma en Sinti en Sovjet-oorlogsgevangenen. Toen  Auschwitz werd bevrijd door het Sovjetleger op 27 januari 1945, waren er nog maar enkele zieke overlevenden in het kamp. Alle anderen waren kort daarvoor weggestuurd naar andere concentratiekampen in de zogenoemde dodenmarsen.

Concentratiekamp in noord-Duitsland dat oorspronkelijk was gebouwd voor krijgsgevangenen. De SS nam een deel van het kamp over in 1943. Voor veel gevangenen was Bergen-Belsen een overgangsstation voordat ze naar een vernietigingskamp werden gedeporteerd. Toen het kamp werd bevrijd door Britse soldaten in april 1945 vonden ze ongeveer 60.000 uitgehongerde gevangenen, waarvan er 14.000 overleden na de bevrijding. In totaal werden naar schatting 50.000 mensen vermoord in Bergen-Belsen, waarvan de meesten Joden waren.

Iemand de schuld geven van iets. ‘Het beschuldigen van het slachtoffer’ ofwel ‘blaming the victim’ betekent het slachtoffer gedeeltelijk of geheel verantwoordelijk houden voor een slechte daad of misdaad. Bekijk voor meer informatie deze video van Brené Brown.

De militaire overheersing van het ene land door het andere. In de Tweede Wereldoorlog viel Duitsland veel landen binnen en bezette deze landen, waaronder Polen, Frankrijk, België, Nederland, Tsjecho-Slowakije en de Sovjet-Unie.

Nazi-Duits vernietigingskamp dat gebouwd was in het dorp Bełżec bij Lublin in bezet Polen. Bijna de helft van de een miljoen voornamelijk Poolse Joden werden in Bełżec vermoord door de SS, tussen maart en december 1942. De SS vermoordde hen door de gaskamers te vullen met uitlaatgassen.

Iemand die zich romantisch en/of seksueel aangetrokken kan voelen tot zowel mannen als vrouwen.

Begrip dat gebruikt wordt voor de geallieerden in de Tweede Wereldoorlog, bestaande uit het Verenigd Koninkrijk, Polen en Frankrijk, en later ook de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie en de legers van bezette landen – Polen, Frankrijk, België en andere landen. Ze vochten tegen Duitsland, Italië en Japan, die bekendstaan als de asmogendheden.

Samenwerken met de vijand. Collaborateurs zijn mensen die samenwerken met de vijand, bijvoorbeeld Fransen die met de Duitse bezetters samenwerkten en zich daarmee keerden tegen de bevolking en overheid van het eigen land.

Vanaf 1933 bouwden de Duitse nationaalsocialisten (nazi’s) vele concentratiekampen. In het begin werden ze voornamelijk gebruikt voor het gevangennemen van politieke vijanden. Later werden Joden, etnische Polen, Roma en Sinti, geestelijken, Jehova’s Getuigen, zogenoemde asocialen, homoseksuelen en andere mensen die beschouwd werden als vijanden van nazi-Duitsland hier gevangengezet. Martelingen, executies, medische experimenten, ondervoeding en ander fysiek geweld leidden tot de dood van duizenden mensen in de kampen. De vernietigingskampen waren gebouwd door de nazi’s met het specifieke doel om stelselmatig honderdduizenden mensen, voornamelijk Joden, Roma en Sinti, te vermoorden. De meeste moorden gebeurden door middel van vergassing. Maar er zijn ook massale schietpartijen geweest en veel mensen werden de dood ingejaagd door zonder eten te moeten werken. Rond de helft van de 6 miljoen Joden die zijn vermoord tijdens de Holocaust werden in de Duitse nazikampen vermoord.

Het doel van deze conventie is om alle kinderen wereldwijd basisrechten te garanderen, inclusief het recht op leven, het recht om beschermd te worden tegen misbruik en uitbuiting en het recht om hun mening te mogen uiten. Tegenwoordig hebben 196 landen de conventie bekrachtigd, waaronder alle leden van de Verenigde Naties, behalve de Verenigde Staten. Lees voor meer informatie de conventie van de Rechten van het Kind.

De ideeën, prestaties, gewoonten en sociale gedragingen van een bepaalde etnische groep, natie of samenleving in een specifieke periode. Ons beeld van andere culturen wordt doorgaans beïnvloed door de cultuur die voor ons bekend is en is daarom subjectief.

Ander woord voor nazi-Duitsland uit de nationaalsocialistische propaganda.

Ongelijke behandeling gebaseerd op categorieën als iemands afkomst, religie, geslacht, seksualiteit of handicap. De meeste landen hebben fundamentele mensenrechten geïntegreerd in hun grondwet of wetten, die gelijke behandeling voor iedereen eisen. Toch komt discriminatie op persoonlijk en maatschappelijk niveau nog steeds voor.  Discriminatie komt vaak voort uit wijdverspreide en sociaal geaccepteerde (meestal negatieve) beelden van bepaalde groepen, of uit maatschappelijke normen.

LHBTQI+’ers (lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders, queer en interseksueel) worden gediscrimineerd wanneer hun seksuele voorkeur en/of geslachtsidentiteit wordt afgewezen.

De discriminatie neemt vele vormen aan, zoals schelden, hatelijke taal, sociale uitsluiting en haatdelicten (fysiek geweld). Maar er kan ook sprake zijn van structurele discriminatie door bedrijven en overheidsinstellingen.

Discriminerend gedrag wordt ook wel homofobie genoemd, maar dat suggereert ten onrechte dat het om een medisch probleem gaat: een ‘fobie’ is een stoornis, een onbedwingbare angst.

In nazi-Duitsland werden homoseksuelen vervolgd en vermoord, maar ook in veel andere landen was het strafbaar om homoseksueel te zijn: tot in de jaren zestig kon je er in Europa voor naar de gevangenis worden gestuurd. Door de Wereldgezondheidsorganisatie werd homoseksualiteit tot 1992 als een ziekte beschouwd. In een land als Duitsland is homoseksualiteit overigens pas sinds 1994 volledig gedecriminaliseerd.

Discriminatie van LHBTQI+ nam in de jaren 1990-2000 enorm toe, toen er volop misvattingen heersten over hiv en aids. Hoewel het in Europese landen niet langer onwettig is om een homoseksuele relatie te hebben, worden homoseksuelen nog lang niet door iedereen geaccepteerd. Vijandigheid en bedreiging komen veel voor.

Gerelateerde termen: homofobie, heteronormativiteit, LGBTQI, transfobie

Opmerking: De + na LHBTQI geeft aan dat er meer genderidentiteiten en -seksualiteiten zijn, zoals queer, interseksueel en aseksueel.

Moslims worden gediscrimineerd op grond van hun geloof, uiterlijk, naam, geboorteplaats en vermeende identiteit; alsof er een homogene groep ‘moslims’ zou bestaan.

In Europa hebben altijd bloeiende moslimgemeenschappen bestaan, en de discriminatie van deze gemeenschappen kent een lange geschiedenis. Deze vorm van discriminatie wordt ook wel islamofobie genoemd, maar die benaming is volgens velen incorrect, omdat de medische term ‘fobie’ een angststoornis aanduidt die degene die eraan lijdt niet onder controle heeft. Niet alleen religieuze moslims hebben last van deze vorm van discriminatie, maar iedereen wiens uiterlijk of cultuur zou kunnen wijzen op een moslimachtergrond.

Discriminatie van Roma en Sinti is sterk verbonden met de vooroordelen die mensen hebben over iedereen die wordt gezien als ‘zigeuner’. Het woord ‘zigeuner’ wordt vaak gebruikt voor Roma en Sinti, en meer in het algemeen voor rondreizende of sociaal uitgesloten groepen. Het woord wordt veelal beschouwd als een beledigende term.

Krachtige en aanhoudende mythes verbinden Roma en Sinti met een ‘rondreizende leefstijl’. Discriminatie van Roma en Sinti varieert van verbaal en fysiek geweld tot gettovorming en uitsluiting van onderwijs en de arbeidsmarkt. Soms worden mensen gedwongen een land te verlaten.

In nazi-Duitsland (1933-1945) werden Roma en Sinti geïnterneerd, gesteriliseerd en vermoord. Deze genocide werd pas in 1982 officieel door Duitsland erkend. Ook na de nationaalsocialistische periode bleven in Duitsland en in andere landen discriminerende definities van Roma en Sinti in gebruik bij overheidsinstellingen, zoals de politie.

In veel Europese landen is discriminatie van Roma en Sinti blijven bestaan en sinds de economische crisis zelfs toegenomen. In sommige landen is discriminatie van Roma en Sinti zelfs onderdeel van officieel overheidsbeleid.

Gerelateerde termen: Roma, Sinti, zigeuner, Porajmos

Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog maakten de geallieerden vorderingen: ze bevrijdden Duits bezet gebied en wisten delen van Duitsland te veroveren. De SS wilde de sporen van de concentratiekampen uitwissen. Ze dwong de gevangenen van de concentratiekampen dodenmarsen te lopen, om van mogelijke getuigen af te komen en bewijs uit te wissen voor de geallieerden. Maar ook om nog zo veel mogelijk gebruik te kunnen maken van dwangarbeid. De gevangenen van de concentratiekampen, die al zeer verzwakt waren, werden geëvacueerd, in treinwagons opgesloten of gedwongen dagen of zelfs weken te lopen. Degenen die het niet bij konden houden werden door hun SS- bewakers doodgeschoten. Duizenden mensen werden vermoord (direct of als resultaat van ondervoeding en ziektes) tijdens deze evacuaties. Sommige dodenmarsen eindigden met de massamoord van alle gevangenen.

Een doorgangskamp in de stad Drancy, 20 kilometer ten noordoosten van Parijs, Frankrijk. Het was ingesteld in 1941 als interneringskamp voor buitenlandse Joden in Frankrijk. Later werd dit het belangrijkste kamp waar de meeste Franse Joden naartoe werden gedeporteerd door de nationaalsocialisten en hun collaborateurs. Ze werden hier opgesloten voordat ze gedeporteerd werden.

Alle werkzaamheden of diensten die worden uitgevoerd door iemand onder druk of bedreiging. Tussen de twee wereldoorlogen waren dwangarbeid en slavenarbeid voornamelijk een koloniaal verschijnsel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het als standaard instrument ingezet door nazi-Duitsland en sommige bondgenoten, om mensen te onderdrukken en voor economische belangen. Doordat bijna alle Duitse mannen in militaire dienst waren, ontstond een enorm tekort aan arbeidskrachten in Duitsland. De nationaalsocialisten dwongen meer dan 7 miljoen mensen uit veel bezette landen om te werken in Duitsland, meestal in de landbouw of in de industrie. Gevangenen van concentratiekampen werden bijvoorbeeld gedwongen in de Duitse wapenindustrie te werken.

De oorlog die in Europa in juli 1914 begon en tot november 1918 duurde. De twee tegen elkaar strijdende allianties waren de geallieerden, bestaande uit Rusland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, en verder de Centrale mogendheden, bestaande uit Duitsland en het Oostenrijks-Hongaarse rijk. Later sloten meer landen zich aan. Meer dan 16 miljoen mensen (waaronder burgers) kwamen om. Het was een van de grootste oorlogen uit de geschiedenis en ook de eerste oorlog waarin chemische wapens op grote schaal werden gebruikt (chemisch oorlogvoeren). De Eerste Wereldoorlog eindigde met een overwinning voor de geallieerden.

Behorende bij een sociale groep met dezelfde of vergelijkbare taal, cultureel erfgoed, geschiedenis, vaderland en dergelijke, vaak door geboorte. Soms wordt etniciteit verward met de begrippen natie, volk of ras.

Een woord dat wordt gebruikt om mensen te beschrijven die zich aangetrokken voelen tot mensen van hetzelfde geslacht. Sinds de jaren ’90 wordt het in sommige landen ook in negatieve zin gebruikt om iets of iemand te kleineren. Bijvoorbeeld: dat is zo ‘gay’. Het kan ook een politieke stellingname zijn om jezelf gay te noemen, om met trots de identiteit te dragen. Er is bijvoorbeeld een sterke positieve associatie met het woord gay in Gay Prides en Gay Games.

De houdingen, gevoelens en gedragingen die een samenleving of cultuur associeert met vrouw of man zijn. Dit geconstrueerde idee varieert van samenleving tot samenleving en kan veranderen. Als individuen of groepen niet ‘passen’ in deze verwachte gendernormen, dan krijgen ze vaak te maken met discriminatie of sociale uitsluiting. Gender bestaat uit vier verschillende aspecten:

1. geslacht: dat is (meestal) duidelijk zichtbaar: mannelijk, vrouwelijk of interseksueel;
2. genderidentiteit: het gevoel man, vrouw of tussenwezen te zijn;
3. genderexpressie: wat je uitdrukt over je gevoelsleven, maar ook hoe andere mensen dit inschatten;
4. seksuele oriëntatie: je aantrekkingskracht en partnerkeuze: heteroseksueel, homoseksueel of biseksueel.

Iemands innerlijke gevoel een man te zijn, een vrouw, een mix van beide of geen van beide. Iemands genderidentiteit hoeft niet gelijk te zijn aan het aangeboren (biologische) geslacht (gender).

Een bewuste actie om een hele of gedeeltelijke etnische, nationale, raciale of religieuze groep mensen te vernietigen. Hier valt massamoord onder, maar ook de stelselmatige vernietiging van sociale, politieke en culturele instituties en structuren, taal en religie. Voorbeelden uit de geschiedenis zijn de Holocaust en de Porajmos tijdens de Tweede Wereldoorlog en de genocide in Rwanda in 1994. Bezoek voor meer informatie de website van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA). In 1948 bekrachtigde de Verenigde Naties de Conventie voor de Preventie en Bestraffing van Genocide Misdaad, die deelnemende landen adviseert hoe ze genocide kunnen voorkomen en bestraffen. Tot vandaag (2017) is het ondertekend door 143 landen.

Geheime staatspolitie in nazi-Duitsland, die mensen vervolgde die gezien werden als vijanden van en door de nationaalsocialisten. De leden van de Gestapo hadden onbeperkte macht en konden willekeurig mensen arresteren of naar een concentratiekamp sturen. De Gestapo was betrokken bij de deportatie van de Joodse bevolking en andere groepen die in vele landen vervolgd zijn.

Het woord getto werd voor het eerst gebruikt in de 16de eeuw in Venetië voor de wijken in de stad waar Joden gedwongen werden te wonen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vestigde nazi-Duitsland vele afgescheiden getto’s in steden in Europa waar Joden en soms Roma moesten leven. Mensen kregen niet genoeg voedsel.  In combinatie met de krappe woningen, het gebrek aan hygiëne en de vaak zware dwangarbeid, leidde dit tot een hoog sterftecijfer. Veel mensen werden van de getto’s naar de vernietigingskampen gedeporteerd.

Proces om groepen mensen te concentreren in bepaalde wijken van de stad, door ze openlijk te dwingen daar te wonen of hen een woning elders te ontzeggen. Deze wijken hebben vaak een slechtere infrastructuur, de woningen zijn er van slechtere kwaliteit , en het is er voller en armoediger.

Wetgeving beïnvloeden door op een vreedzame manier bepaalde wetten te overtreden. Voorbeelden van geweldloos protest zijn het boycotten van bedrijven of verkiezingen, stakingen, ‘sit-ins’, bezettingen, werkvertragingen, massademonstraties en hongerstakingen.

Wereldwijde economische crisis, die plaatsvond in veel landen in de jaren ’30. Het begon in de Verenigde Staten, waar effectenbeurzen in oktober 1929 crashten. Dit veroorzaakte problemen bij banken in heel Europa en vele bedrijven gingen failliet.

Een wereldbeeld waarin heteroseksualiteit als de norm wordt gezien en dat alleen het gender-concept van man-vrouw erkent. De biologische sekse van een individu wordt gezien als bepalend voor de geslachtsidentiteit, genderrol en seksuele voorkeur.

Een hoofddoek die traditioneel gedragen wordt door sommige moslimvrouwen in de aanwezigheid van volwassen mannen buiten hun directe familie. De hijab bedekt het hoofd en de borst en wordt gezien als een symbool van kuisheid en privacy in de islamitische traditie.

Begrip dat meestal wordt gebruikt voor de massamoord op de Europese Joden door nazi-Duitsland en haar medeplichtigen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het woord komt uit het Grieks en betekent ‘een compleet (‘holos’) verbrand (‘kaustos’) offer’. Het begrip is voor veel mensen kwetsend omdat het zou kunnen betekenen dat de moord op de Joden gezien wordt als een offer. Vaak wordt de voorkeur gegeven aan de term Shoah. Onder een bredere definitie van de Holocaust vallen ook niet-Joodse slachtoffers van de nazi-Duitse massamoord tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Vooroordeel over, angst voor of haat jegens LHBT+ mensen en homoseksualiteit. Het begrip wordt bekritiseerd omdat het een pseudo-medische indruk wekt. Mensen die bang zijn voor homoseksuelen of hen haten, denken meestal dat ze rationele redenen hebben voor hun gevoelens, en verwijzen vaak naar religieuze of heteronormatieve ideeën.

Van hetzelfde soort of samenstelling, vergelijkbaar.

Iemand die zich romantisch en/of seksueel aangetrokken voelt tot iemand van dezelfde geslacht of gender.

Identiteit verwijst naar individuele eigenschappen, waarden, uitdrukkingen en kwaliteiten die ons maken tot wie we zijn. Het beantwoordt de vraag ‘Wie ben ik?’, ‘Waar hoor ik?’, ‘Wat maakt me (bijna) gelijk aan of verschillend van anderen?’ (zelf-perceptie), en ‘Hoe zien anderen mij?’

Onze identiteit is niet geworteld in onze genen, en verandert in de loop van de tijd. Een deel wordt gevormd door onze omgeving, door onze familie en de cultuur waar we deel van uitmaken. Sommige aspecten van onze identiteit zijn zichtbaar; sommige zijn dat niet. We identificeren ons allemaal met veel verschillende groepen. Niemand is slechts een man of een vrouw, alleen een student of een docent, alleen een moslim of christen, Jood of atheïst. We delen sommige eigenschappen met veel mensen, maar onze set van eigenschappen is uniek voor ieder van ons.

Een imam gaat voor in gebeden en leidt de dienst in de moskee. Hij onderwijst de Koran en geeft godsdienstige adviezen. In veel sjiitische tradities is de imam een autoriteit op het gebied van Islamitisch geloof en regels en het hoofd van de moslimgemeenschap.

Racisme dat geworteld is in sociale of politieke instituties, en levend wordt gehouden door deze instituties. Het kan leiden tot ontkenning van racisme, raciale profilering en uitsluiting van onderwijs, huisvesting of werk, of tot discriminatie op het gebied van politieke participatie zoals stemrecht.

Mensen die zijn geboren met anatomische eigenschappen die noch typisch mannelijk noch typisch vrouwelijk zijn.

Vooroordelen, haat of angst voor moslims en de islamitische cultuur in het algemeen. Islamofobie wordt vaak verbonden met het discriminerende idee dat moslims religieuze fanatici zijn en een gevaar voor niet-moslims, en dat de islam tegenover gelijkheid, tolerantie en democratie staat. Het begrip wordt bekritiseerd omdat het een pseudo-medische indruk wekt.

Een op het Christelijke geloof gebaseerde beweging die is opgericht in de Verenigde Staten in de 19de eeuw. Leden geloven dat de Bijbel door God is geïnspireerd en historisch correct is, en ze leven naar de letter. Ze staan bekend om hun preken aan de deur. Ze wijzen wereldlijke regeringen af en volgen een doctrine van politieke neutraliteit. In nazi-Duitsland werden Jehova’s Getuigen vervolgd vanwege het weigeren van de dienstplicht en de Hitlergroet. Van de 20.000 Duitse Getuigen zijn er 10.000 gevangengenomen en 2.000 naar concentratiekampen gestuurd.

De Joodse gemeenschap bestaat uit verschillende groepen, waaronder orthodoxe Joden, liberale of gereformeerde Joden en niet-religieuze Joden. Waarom mensen zichzelf als Joods zien verschilt van persoon tot persoon. Sommigen kijken niet naar de regels van het Joodse geloof, maar voelen een band met andere Joden vanwege hun geschiedenis en afkomst. Sommigen vieren Joodse feestdagen. Andere mensen voelen geen sterke connectie met hun Joodse achtergrond. Volgens de Joodse religieuze wet zijn de kinderen van een Joodse moeder Joods. Joden geloven dat er één God is, die niet alleen het universum schiep, maar waarmee elke Jood een individuele en persoonlijke relatie kan hebben. Het is mogelijk je tot het Jodendom te bekeren na een periode van studie en onderdompeling in het Joodse leven, onder toezien van een rabbi.

Een woord dat wordt gebruikt voor een gevangene in een nazi-concentratiekamp die door de SS was uitgekozen om leiding te geven aan dwangarbeiders en orde te houden in het kamp, of administratieve taken uit te voeren. De oorsprong is onduidelijk. Het kan een afkorting zijn van Kameradschaftspolizei (Duits: kameraad politiemacht). Het kan ook komen van het woord capo, dat Italiaans is voor ‘hoofd’ en ‘baas’. Kapo’s kregen een betere behandeling in de vorm van meer voedsel en betere kleren en werden enigszins beschermd tegen de willekeur van de SS.

Een beeld dat bepaalde eigenschappen van een persoon op een sterk versimpelde of overdreven manier neerzet, voor een komisch effect. Het kan een compliment zijn of juist kritisch. Het werd een populaire politieke kunstvorm in de 18de eeuw, toen kranten karikaturen regelmatig begonnen af te drukken.

De Katholieke Kerk is de grootste afdeling binnen de christelijke religie, en Romaans katholicisme is de grootste katholieke groep. De Katholieke Kerk  wordt geleid door de Paus en is gevestigd in het Vaticaan in Rome. Zijn leden geloven in één God en de verlossing door het geloof in Jezus Christus.

Begrip dat meestal wordt gebruikt voor een gebouw van christelijke openbare aanbidding, of voor groepen christenen met een bepaald geloof en bepaalde manieren van aanbidding. Bijvoorbeeld de Presbyteriaanse Kerk, de Katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk.

Een schedelkapje, vaak gemaakt van stof of garen, en meestal gedragen in religieuze context door Joodse mannen tijdens een dienst of bezoek aan de synagoge. Orthodoxe Joden dragen een kippa ook in het dagelijks leven. Een ander woord is keppeltje.

Het hebben van kolonies – territoria onder directe controle van een buitenlandse staat. Sinds de 16de eeuw hadden veel westerse landen als Frankrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en België kolonies in Amerika, Afrika, Azië en Australië. De exploitatie van gekoloniseerd gebied door middel van dwang creëerde een machtsrelatie, waarin de binnenvallende landen alle belangrijke beslissingen namen die de levens beïnvloedden van de inheemse bevolking. Hun beleid leidde tot segregatie en de economische en politieke onderdrukking van de inheemse bevolking. De Europese kolonisten voelden zich superieur en vonden zichzelf gerechtigd om te heersen.

Bagatelliserende term voor de antisemitische pogrom die in de nacht van 9 op 10 november 1938 in Duitsland heeft plaatsgevonden. Meer dan 1.400 synagogen werden vernietigd, Joodse winkels en woningen werden leeggeroofd en duizenden Joden werden in de dagen daarna gedeporteerd naar concentratiekampen. Ongeveer 90 mensen werden vermoord. In het Duits wordt de Kristallnacht meestal ‘Reichspogromnacht’ of ‘Novemberpogrom’ genoemd, omdat het woord ‘Kristallnacht’ veel door de nazi’s werd gebruikt als verwijzing naar de gebroken winkelruiten.

Vrouw die zich romantisch en/of seksueel voelt aangetrokken tot andere vrouwen.

LHBTQIA* staat voor lesbienne, homoseksueel, biseksueel, transgender, queer, interseksueel en aseksueel, en de asterix staat voor alle mensen die hun eigen seksuele identiteit definiëren. LHBTQIA* worden gediscrimineerd als hun seksuele voorkeur en/of geslachtsidentiteit wordt afgewezen. Dit kan verschillende vormen aannemen, van kwetsend taalgebruik tot fysiek geweld. Ook structurele discriminatie door bedrijven en staatsinstituties valt hieronder. Discriminatie van LHBTQIA* wordt soms homofobie genoemd, hoewel dat onterecht een medisch probleem suggereert: een ‘fobie’ of psychologische angst die niet beheerst kan worden.

Collectief begrip voor verschillende seksuele voorkeuren en geslachtsidentiteiten. De vier letters staan voor lesbienne, homoseksueel, biseksueel en transgender, de ‘+’ achter LHBT laat zien dat er ook andere geslachtsidentiteiten en seksualiteiten zijn, zoals queer, interseksueel en aseksueel.

Rapport naar aanleiding van het politie-onderzoek naar de moord op Stephen Lawrence, een jonge zwarte man die is doodgestoken bij een bushalte in Londen in 1993. Het rapport concludeerde dat de manier waarop de politie van Londen is omgegaan met de zaak, laat zien dat de politiemacht institutioneel racistisch was. Dit veroorzaakte veel discussie en leidde uiteindelijk tot het belangrijke besef van de noodzaak om racisme binnen de Britse politie aan te kaarten.

Dominee van een kerk in Montgomery, Alabama en Afrikaans-Amerikaans burgerrechtenactivist. Hij was tegen rassenscheiding in de VS en is waarschijnlijk het meest bekend om zijn ‘I have a dream’ (Ik heb een droom)-toespraak in Washington tijdens een grote protestmars voor fundamentele burgerrechten.

Onvervreemdbare fundamentele rechten die aan alle mensen toebehoren. Voorbeelden zijn het recht op leven, vrij zijn van marteling, vrijheid van bewegen, vrijheid van denken, bewustzijn en religie en de vrijheid van meningsuiting. In 1948 riepen de Verenigde Naties de Universele Rechten van de Mens uit als een algemene standaard voor alle mensen en alle naties. Voor meer informatie, zie de Verklaring.

Persoon die de religie van de islam volgt. Het Arabische woord Moslim betekent ‘degene die God’s vrede binnengaat’. Moslims geloven dat er één God is, Allah, en dat deze eenheid centraal staat in hun spiritualiteit. De meeste moslimgemeenschappen zijn soennitisch of shiitisch, maar er zijn ook verschillende kleinere groepen als de ahmadiyya, ibadisten en alevieten. In veel landen met een moslimmeerderheid zijn de Soennieten de grootste groep. Sommige moslims identificeren zich niet met een bepaalde afdeling binnen de islam. Er zijn veel verschillende culturele tradities onder moslims.

Totalitaire ideologie en regime dat tussen 1933 en 1945 in Duitsland aan de macht was, en radicaal antisemitisch, racistisch, anti-democratisch en anti-communistisch was. Het nationaalsocialistische regime werd gekenmerkt door politieke beheersing van ieder aspect van de samenleving (Duits: ‘Gleichschaltung’) en de vervolging van iedereen die beschouwd werd als een vijand van het regime, met name Joden.

Een volgeling van het nationaalsocialisme. Het begrip verwijst naar een lid van de nazipartij, de NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei). Maar het begrip nazi wordt ook vaak gebruikt om iemand te beschrijven die deelnam aan de vervolging van Joden, Roma en Sinti en andere slachtoffers van nazi-Duitsland.

Periode tussen 1933 en 1945 toen Duitsland een fascistische dictatuur was onder Adolf Hitler en de nazipartij, de NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei). Nazi-Duitsland zette de Tweede Wereldoorlog in gang door in 1939 Polen binnen te vallen. Miljoenen mensen, met name Joden, werden beschouwd als vijanden van het Derde Rijk, en werden vervolgd en vermoord.

Aanhanger van een sociale of politieke beweging die zich op de ideeën van de nazi’s baseert, waaronder racisme, antisemitisme en vreemdelingenhaat. De meest neonazi’s geven de schuld van alle problemen in de maatschappij aan immigranten of een verzonnen Joods complot. Ze ontkennen vaak de Jodenvervolging of bagatelliseren de genocides die de nationaalsocialisten en hun meelopers uitvoerden. Er zijn gewelddadige aanvallen en moordpartijen door neonazi’s geweest in veel landen over de hele wereld. In Duitsland heeft de NSU (Nationalsozialistische Untergrund) vanaf 2000 negen migranten en een politievrouw vermoord.

Concentratiekamp bij Hamburg in Noord-Duitsland van 1938 tot 1945. De SS nam meer dan 100.000 mensen gevangen in Neuengamme en in onderkampen, dwongen hen in de wapenindustrie en bakstenenfabrieken te werken, tot de dood toe. De SS vermoordde dus niet direct alle gevangenen, maar doordat opzettelijk onmenselijke omstandigheden werden gecreëerd, zoals gebrek aan voedsel en medische zorg en de verplichting om zwaar werk te doen, overleden vele gevangenen.

Afkorting van ‘non-gouvernementele organisatie’. Dat is een non-profit organisatie die financieel gesteund wordt door lidmaatschappen en donaties en vaak door vrijwilligers wordt gerund. NGO’s opereren onafhankelijk van regeringen of internationale gouvernementele organisaties. Er is een breed scala aan NGO’s die voor diverse politieke, sociale of religieuze doelen werken.

Standaarden of modellen die als gewoon of normaal worden gezien, en daardoor verwacht worden door de meeste mensen in een samenleving. Normen zijn vaak ongeschreven en worden het beste zichtbaar wanneer iemand zich niet aan een norm houdt – dat gedrag wordt dan als buitensporig of beledigend gezien.

Begrip dat gebruikt werd in beide wereldoorlogen. In de Eerste Wereldoorlog werd het gebruikt voor de gebiedslinie (front) waarlangs Duitsland en Oostenrijk-Hongarije vochten tegen Rusland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond het voor het front tussen Duitsland en Polen, en later ook voor het front tussen de troepen van de asmogendheden en de Sovjet-Unie.

Paragraaf van de Duitse strafwetten (1871 tot 1994) die homoseksualiteit tussen mannen strafbaar stelde. De nazi’s gebruikten het als een basis om homoseksuelen te vervolgen. Duizenden werden gearresteerd en gedeporteerd naar concentratiekampen, waar de meesten werden vermoord. De wet was tot 1994 nog steeds in gebruik. In Duitsland werd aan homoseksuele mannen die volgens deze wet waren veroordeeld een pardon gegeven en compensatie geboden in 2017.

Herhaaldelijk, agressief gedrag bedoeld om pijn te doen; het kan verbaal, emotioneel, fysiek of online zijn. Als het door een groep gebeurt, heet het treiteren. Pesters kunnen sociale klassen, ras, grootte, sterkte, geslacht, seksuele voorkeur, religie, uiterlijk, gedrag, lichaamstaal of vermogen als doelwit hebben. Pesten kan leiden tot serieuze, langdurige problemen.

Oorspronkelijk een Russisch woord dat ‘vernietiging’ betekent, en wordt gebruikt voor de gewelddadige aanvallen op Joden eind 19de eeuw en begin 20ste eeuw in Rusland. Later werd de term gebruikt voor antisemitische massale aanvallen door de nationaalsocialisten en hun collaborateurs. Tegenwoordig wordt het begrip gebruikt voor alle aanvallen op Europese Joden in de middeleeuwen, en in het algemeen voor georganiseerde aanvallen of massamoorden op etnische groepen, zoals op de Sikhs in India of de Alevis in Turkije.

Een Romani begrip voor de genocide op de Roma en Sinti tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse nationaalsocialisten en hun collaborateurs. Het doel was de Roma bevolking in Europa uit te roeien. Hun vervolging was gebaseerd op racisme.

Het exacte dodental is onbekend, maar het zou kunnen gaan om 500.000 mensen of meer. West-Duitsland heeft de Porajmos pas in 1982 officieel erkend. Ondanks deze officiële erkenning is de genocide op de Roma nog steeds grotendeels onbekend.

Mensen die zich niet identificeren met de sociaal geconstrueerde normen die geassocieerd worden met hun biologische sekse. Ze identificeren zich ergens tussen mannelijk en vrouwelijk in het spectrum van geslachtsidentiteiten.

Het naar beneden halen van mensen van een ander ‘ras’. Het idee dat de term ‘ras’ gebruikt kan worden om mensen in te delen in groepen en de wereld beter te begrijpen, is allang achterhaald, maar racisme bestaat nog steeds.

Racisme is gebaseerd op het idee dat er tussen groepen mensen biologische verschillen bestaan die hen meerderwaardig of minderwaardig maken. Racisten beoordelen anderen op grond van uiterlijke kenmerken – de kleur van hun huid, ogen en haar bijvoorbeeld, of de taal die ze gebruiken – om ze in te delen in groepen en op één hoop te gooien.

Racisme heeft een lange geschiedenis, met name de discriminatie van zwarte mensen. De term kwam pas in de negentiende eeuw in gebruik, toen het idee ontstond dat mensen tot bepaalde biologische groepen (‘rassen’) horen en daarom ‘typerende’ eigenschappen hebben. Dit idee speelde een grote rol in het kolonialisme, want het vormde de basis voor de overtuiging dat ‘witte mensen‘ het recht hadden om anderen uit te buiten en te onderdrukken.

Racisme zet mensen op school, op het werk, in het dagelijks leven op achterstand. Racistische aanvallen variëren van schelden, het afpakken van bezittingen, het betwisten van het recht om ergens te wonen tot zelfs moord.

Gerelateerde termen: zwart, wit, gekleurde mensen, ras

Een gereguleerde verdeling van beperkt aanwezige spullen als voedsel, kleren en brandstof. Rantsoenering wordt vaak in oorlogstijd gebruikt, door bijvoorbeeld voedselbonnen uit te delen die burgers de mogelijkheid geven een bepaalde beperkte hoeveelheid (rantsoen) van een schaars goed iedere maand te kopen.

Een woord dat in het verleden gebruikt werd om mensen in groepen in te delen op basis van vermeende biologische overeenkomsten, of eigenschappen die specifiek bij die groep horen en verschillend zijn van andere groepen. Nu wordt de term afgewezen. ‘Ras’ wordt niet langer erkend als een biologisch geldige classificatie. We zijn één soort en onze genetische verschillen bepalen niet ons karakter, onze capaciteiten of identiteit. Het idee van rassen is echter een belangrijk element van racisme.

Concentratiekamp voor vrouwen en meisjes, 90 kilometer ten noordoosten van Berlijn. De ingezetenen moesten in fabrieken werken, waaronder die van Siemens. Toen het Oostfront dichterbij kwam, probeerde de SS zo veel mogelijk van hen te vermoorden. In totaal zijn ongeveer 30.000 mensen in Ravensbrück vermoord.

Eervolle onderscheiding die door de staat Israël wordt uitgereikt aan niet-Joden die hun leven op het spel hebben gezet om vervolgde Joden te redden tijdens het nationaalsocialisme, zonder daar een beloning of geld voor te vragen. Sinds 1 januari 2017 hebben 26.513 mensen uit 51 landen de Rechtvaardige Onder de Naties-erkenning gekregen. Meer informatie vind je in de Righteous Database.

De term Roma wordt gebruikt als een collectief begrip voor alle Romani mensen, inclusief degenen die zichzelf Roma, Sinti, Kale en veel gerelateerde groepen in Europa noemen. Het duidt op een brede diversiteit aan volkeren. Het woord ‘Rom’ wordt ook wel gebruikt voor een persoon van Roma afkomst. Roma delen aspecten van cultureel erfgoed, sommige, maar niet allen delen een gemeenschappelijke taal, en sommige hebben een gedeelde geschiedenis.

Wat Roma zichzelf noemen varieert van taal tot taal. Alhoewel velen het woord ‘zigeuner’ als beledigend beschouwen, wordt het gebruikt door sommige Roma/zigeuner organisaties in sommige landen, zoals bijvoorbeeld het VK. In gesproken Duits, worden Sinti en Roma als paar gebruikt.

Wordt naast het woord Roma gebruikt, als een verzamelnaam voor de etnische groepen van Roma en Sinti. Ze trokken westwaarts vanuit Noord-India in de 5de eeuw, leefrden in de Balkan tegen de 14de eeuw en arriveerden in Duitsland en Frankrijk in de 15de eeuw.

Het begrip Romani beschrijft ook de verschillende talen die gesproken worden door de Romani-bevolking, die soms op elkaar lijken, maar net zo van elkaar kunnen verschillen als Slavische talen. Sinti in Duitsland, Oostenrijk, Nederland, Frankrijk en Noord-Italië spreken Romanes, dat ook wel Sinte Romani wordt genoemd.

Amerikaans burgerrechtenactivist. Ze werd in 1955 gearresteerd in Montgomery, Alabama, omdat ze weigerde op te staan in de bus voor een witte passagier, zoals de toenmalige wet voorschreef. Na haar arrestatie droeg de Montgomery-busboycot, die georganiseerd was door Martin Luther King Jr., bij aan de afschaffing van de wetten die rassenscheiding voorschreven.

Zie Oostfront

Iemands voorkeur voor seksuele partners, maar ook – in het algemeen – een interesse van een individu in een ander persoon, als dan niet seksueel.

Een Hebreeuws woord voor de vernietiging of ‘de catastrofe’ – het verwijst naar de genocide op zes miljoen Joden door Duitse nazi’s en hun collaborateurs, gedreven door voornamelijk antisemitisme. Shoah verwijst ook naar de culturele, sociale en intellectuele vernietiging van Joodse mensen als groep in Europa. Het wordt ook wel de Holocaust genoemd.

Een van de Roma-groepen van Centraal Europa. De Sinti is het oudste Romani-volk dat in Duitsland en Oostenrijk woont. De Sinti hebben officiële acceptatie van hun definitie van zichzelf bereikt. Alhoewel ze traditioneel rondtrokken, zijn de meesten tegenwoordig gevestigd.

Afkorting van Schutzstaffel (beschermingseenheid), de elitaire militaire organisatie van nazipartij de NSDAP, die haar eigen inlichtingendienst had. De NSDAP had veel bedrijven in bezit die voordeel hadden van de dwangarbeid van gevangenen in de concentratiekampen. De SS had de leiding over alle concentratiekampen en was grotendeels verantwoordelijk voor de massamoorden in de kampen.

Veel voorkomend maar zeer versimpeld (stereotiep) beeld van een bepaalde groep. Een stereotype kan positief zijn, negatief of neutraal. Stereotypen kunnen ervoor zorgen dat mensen verschillen tussen groepen overdrijven, door hen onterecht als homogeen te zien of door alleen op de verschillen te letten.

Iemand die zichzelf als superieur ziet ten opzichte van iemand anders denkt dat hij/zij beter is of boven anderen staat. Het tegenovergestelde is inferieur.

Joods gebedshuis, wordt ook wel gebruikt voor het lezen uit de Tora, bijeenkomsten en studie. Het is een van de belangrijkste instituties in het Jodendom en beïnvloedde de bijeenkomsten in het christendom en de islam.

Een van de belangrijkste boeken van het Jodendom. De Talmoed bestaat uit een verzameling eeuwenoude rabbijnse geschriften en besprekingen over Joodse wetten en tradities. Het boek gaat verder dan de Tora en het is de basis van latere Joodse wetten.

De rol waarin de eerste vijf boeken van de Hebreeuwse geschriften zijn opgeschreven. De Tora wordt gebruikt tijdens de dienst in een synagoge. Het woord Tora wordt ook in bredere zin gebruikt voor alle gezaghebbende Joodse religieuze lessen.

Negatieve houding en gevoelens ten opzichte van transgenders. Transfobie wordt vaak als een aspect van homofobie gezien.

Mensen van wie de geslachtsidentiteit verschilt van die waarmee ze geboren zijn. Sommige transgenders, maar niet allemaal, besluiten een geslachtsverandering door te maken. Ze willen niet met het aangeboren geslacht leven en kiezen voor een operatie en hormoonbehandeling om de uiterlijke kenmerken te produceren van het geslacht waarmee ze zich identificeren.

De oorlog die in 1939 begon toen nazi-Duitsland Polen binnenviel. De geallieerden vochten tegen de zogenoemde asmogendheden. Het was de tweede oorlog op wereldschaal en meer dan 65 miljoen mensen kwamen om. Deze oorlog eindigde met een overwinning voor de geallieerden in 1945.

De onderdrukking of het lastigvallen van mensen vanwege hun religie, seksuele voorkeur, waarden of ideeën over gender en ras.

Veelgebruikte naam voor de Franse staat onder Marshal Philippe Pétain, na het wapenstilstand met Duitsland in juli 1940 tot 1944. De naam komt van de regeringszetel in de stad Vichy in zuid-Frankrijk. Vichy Frankrijk collaboreerde tot op zekere hoogte met nazi-Duitsland en voerde ook antisemitische wetten door.

Een persoon die haar/zijn land ontvlucht vanwege oorlog of raciale, religieuze of politieke vervolging. Mensen die een vluchtelingenstatus hebben, worden via een internationale wet beschermd en mogen niet verdreven of teruggestuurd worden naar situaties waarin ze in gevaar verkeren. Asielzoekers zijn mensen van wie het verzoek om bescherming nog niet behandeld is.

Een vooropgestelde mening gebaseerd op eigenschappen als geslacht, seksuele voorkeur, etnische oorsprong of religie. Vooroordelen zijn niet gebaseerd op rede of daadwerkelijke ervaring; ze zijn meestal negatief en ze worden vaak gebruikt om discriminatie te rechtvaardigen. In tegenstelling tot stereotypen zijn vooroordelen emotioneel geladen. Mensen hebben vaak onbewust vooroordelen en die zijn daardoor moeilijk te bestrijden.

Kamp voor gevangenen die gedwongen werden te werken, bijvoorbeeld op het land, in fabrieken en in de (wegen)bouw. Oorspronkelijk werden werkkampen gebruikt om criminelen te straffen. In de 20ste eeuw gebruikten veel totalitaire regimes, zowel communistische als fascistische, werkkampen om politieke tegenstanders gevangen te nemen. De omstandigheden varieerden, maar leidden vaak tot de dood van vele ingezetenen.

Begrip dat wordt gebruikt om mensen te beschrijven met een lichte huidskleur van voornamelijk Europese afkomst. Sinds het kolonialisme wordt het verbonden met macht, verheven cultuur en vooruitgang. De sociale constructie van ‘het witte’ speelt een cruciale rol in veel landen, omdat deze wordt gebruikt om nationale identiteiten te vormen. Dit leidt vaak tot discriminatie van mensen die niet als wit worden gezien.

Onderkamp van het concentratiekamp Neuengamme.

Angst of haat voor mensen en zaken die gezien worden als vreemd of anders dan hem/haarzelf, bijvoorbeeld mensen uit andere landen of uit een andere cultuur. Angst om de eigen identiteit te verliezen kan hieronder vallen, en ook verdenking van de activiteiten van de ‘ander’, agressie tegen hen, of zelfs het verlangen van hen af te willen, om zo de cultuur van de eigen groep te behouden.

Het woord wordt voornamelijk gebruikt door mensen die zichzelf niet als ‘zigeuner’ zien en wordt door velen als beledigend beschouwd. Er is niet één groep, en gemeenschappen die als ‘zigeuners’ bestempeld werden noemen zichzelf vaak anders. Velen zien zichzelf als Roma of Sinti. Het woord ‘zigeuner’ wordt soms gebruikt als raciale spot.

Overtuiging dat Joodse mensen een nationaal thuisland zouden moeten hebben in Palestina. Het staat ook voor de Joodse nationalistische beweging die eind 19de eeuw opkwam met het doel een Joodse staat in Israël te creëren.

Begrip dat wordt gebruikt om mensen te beschrijven die gezien worden als donker van huidskleur, in vergelijking met andere volken. De definitie van zwart kan verschillen, dit is afhankelijk van de cultuur en samenleving waarin het begrip wordt gebruikt. Tegenwoordig is het een politieke stellingname als je jezelf zwart noemt om met trots de identiteit te dragen.

Begrip dat wordt gebruikt om Amerikanen te beschrijven die gezien worden als donker van huidskleur. Dit begrip heeft voor velen de voorkeur boven Afrikaanse Amerikaan, omdat ‘zwarte Amerikaan’ niet de Afrikaanse wortels belicht waarmee sommigen zich niet identificeren.